Γράφει η Ειρήνη Κιάμου Μ.Α. CCC-SLP, Speech Language Pathologist, University of Maryland USA

Επιστημονική υπεύθυνη των θεραπευτικών ομάδων «ΕΥΛΟΓΟΝ» & «ΘΕΡΑΠΕΙΑ=ΕΛΠΙΔΑ»

Άμισθος συνεργάτης της Παν. Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Παν & Αγλ. Κυριακού»

Τ. Καθηγήτρια του Τμήματος Λογοθεραπείας Ιωαννίνων

Parents’ Coach

 

Αρκετές φορές οι γονείς των οικογενειών που έχουν απευθυνθεί σε εμάς, αναρωτιούνται για το πώς θα κάνουν μία επιλογή λογοτεχνικών βιβλίων για τα παιδιά τους. Τα βιβλία μπορούν να αντικαταστήσουν, ή ακόμα καλύτερα, εφόσον χτίσουμε μια παράδοση ανάγνωσης βιβλίων στο σπίτι, να μειώσουν δραστικά τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων διασκέδασης. Οπότε, αγαπημένοι μας γονείς, ξεκινήστε με μία επίσκεψη σε ένα βιβλιοπωλείο και συζητήστε μαζί με το παιδί σας για τις επιλογές διαφορετικών βιβλίων, όπως φαντασίας, μυστηρίου, αυτοβιογραφίες, θεατρικά έργα κλπ. Αναφέρετε στο παιδί ότι υπάρχουν διαφορετικοί συγγραφείς που ο καθένας έχει το δικό του προσωπικό ύφος να γράφει τις σκέψεις του και να φτιάχνει ιστορίες που θα ήθελε να διηγηθεί γράφοντας τες σε ένα βιβλίο.

Η ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων είναι εξ ορισμού χρήσιμη, λόγω του ότι βοηθά σε μια σειρά από δεξιότητες, όπως είναι η τεχνική της γρήγορης αποκωδικοποίησης των συμβόλων/γραμμάτων, με απλά λόγια της αναγνωστικής ικανότητας, όπως και τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου κατανόησης.  Σε αυτό το σημείο, θέλω να προσθέσω, ότι από την κλινική μου εμπειρία έχω ανακαλύψει ότι τα παιδιά μας δεν χρησιμοποιούν αυτό το λεξιλόγιο παρά μόνο αν τα ενθαρρύνουμε, οπότε το λεξιλόγιο κατανόησης να μεταφερθεί στο λεξιλόγιο εκφοράς.

Προκειμένου να το επιτύχετε αυτό, θα σας πρότεινα να εφαρμόσετε ένα σύστημα επιβράβευσης, όπου για κάθε νέα λέξη που ανακαλύπτουν και ρωτούν θα λαμβάνουν έναν πόντο γνώσεων. Κατόπιν, θα γράφετε τη λέξη σε ένα διακοσμημένο χαρτί που θα τοποθετήσετε σε εμφανές σημείο. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας θα έχετε την ευκαιρία να επανέλθετε σε αυτή την λέξη και να φτιάξετε προτάσεις ή να αναφέρετε κάποια σκέψη σας σχετικά. Ιδανικά θα αποφύγετε να το κάνετε ως μάθημα. Χρησιμοποιήστε εισαγωγικές προτάσεις, όπως «Θυμάμαι αυτή τη λέξη που συνάντησες στο βιβλίο σου τις προάλλες…» ή «Μου αρέσει που με ρωτάς για νέες λέξεις όπως ……».

Επιλέξτε να εμπλέκονται σε αυτό τα περισσότερα μέλη της οικογένειας. Όλοι χρειάζονται να αναπτύξουν το λεξιλόγιο τους ή να το συντηρήσουν (για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι). Επιπλέον, μέσω αυτής της διαδικασίας ενθαρρύνονται και τα νεότερα μέλη της οικογένειας να ακολουθήσουν το παράδειγμα των μεγαλύτερων παιδιών.

Στην περίπτωση που ένας μαθητής του δημοτικού δυσκολεύεται στην ανάγνωση, προτείνετέ του να διαβάσει ένα απλοϊκό βιβλιαράκι σε ένα νεότερο αδερφάκι. Με αυτό το τέχνασμα δεν του δίνεται την εντύπωση ότι η ικανότητα του είναι αντίστοιχη του απλοϊκού αναγνώσματος, επιπροσθέτως, αποκτά έναν ρόλο υποστηρικτικό για ένα μέλος της οικογένειας και «ανακουφίζει» τους γονείς, ώστε να έχουν το χρόνο να απασχοληθούν με κάποια άλλη δραστηριότητα. Αναβαθμίζεται σε «μεταλαμπαδευτή» γνώσεων στο μικρότερο αδερφάκι και λειτουργεί στο να δυναμώσουν οι συναισθηματικοί δεσμοί ανάμεσά τους.

Στις οικογένειες που δεν υπάρχει η επιλογή ενός νεότερου μέλους για να γίνει ομαλά η απαραίτητη εξάσκηση της αναγνωστικής ικανότητας μπορείτε να ακολουθήσετε μία άλλη τεχνική. Επιλέξτε ένα βιβλίο από κοινού. Μπορείτε να του προτείνετε κάτι που εσείς έχετε διαβάσει στη παιδική σας ηλικία ή κάτι νεόκοπο. Ξεκινήστε να διαβάζετε το πρώτο κεφάλαιο ένας από τους δύο γονείς. Χρησιμοποιήστε έντονο χρωματισμό στην ανάγνωσή σας, με παύσεις, αλλαγή στην ένταση της φωνής σας όπου το καλεί το κείμενο καθώς και χροιά.

Δεν θέλετε να ξεπετάξετε το κείμενο, αλλά να προκαλέσετε το ενδιαφέρον του. Σταματήστε σε διαφορετικά σημεία όταν κρίνετε ότι το κείμενο αφήνει κάτι να «αιωρείται» και ζητήστε του τη γνώμη του για το τι μπορεί να συμβαίνει ή για το τι θα συμβεί ή ακόμα και για το πώς μπορεί να νιώθει ο ήρωας. Στις περιπτώσεις που το έχω εφαρμόσει η ίδια με τα παιδιά μου, έχω εκπλαγεί από τις ιδέες που ακούω καθώς συζητάμε, ακόμα και για τις σκέψεις που προκαλούνται στα παιδιά μέσα από την ανάγνωση για τις συνήθειες ή τις αντιλήψεις περασμένων εποχών που εκφράζονται μέσα από το κείμενο και φαίνονται πολύ περίεργες σήμερα. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφέρω, ότι δεν χρειάζεται να συμφωνούμε με τις ιδέες του συγγραφέα ή του ήρωα. Είναι μία καταπληκτική ευκαιρία να μπορέσει το παιδί να αντιληφθεί ότι μπορεί να διαφωνεί, εφόσον έχει επιχειρήματα.

Ο στόχος σας θα είναι στα επόμενα κεφάλαια να ανταλλάξετε σειρές και να διαβάζετε παράγραφο με παράγραφο, κατόπιν σελίδα με σελίδα και ιδανικά να αρπάξει το βιβλίο που πλέον τον έχει συνεπάρει και να το διαβάσει. Ακόμα και αν δεν φτάσετε εκεί, δεν πειράζει.

Αρπάξτε την ευκαιρία και επωφεληθείτε από τα υπόλοιπα στοιχεία της ανάγνωσης ενός τέτοιου κειμένου. Θα επαναλάβω:

·        Έκθεση στην ακρόαση του κειμένου με έντονο χρωματισμό της φωνής.

·        Εμπλουτισμό λεξιλογίου κατανόησης.

·        Ενδιαφέρουσες νέες ιδέες.

·        Ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας για την υποστήριξη ή μη διαφορετικών ιδεών.

·        Εγκυκλοπαιδικές γνώσεις για τη ζωή των ανθρώπων σε διαφορετικές εποχές ή μήκη και πλάτη της υφηλίου (συνήθειες, ιστορικά γεγονότα, χλωρίδα και πανίδα).

·        Ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης μέσα από την αναγνώριση των συναισθημάτων των ηρώων και τη συζήτησή τους.

·        Ενίσχυση του δεσμού μεταξύ γονέα και παιδιού με μια νέα δραστηριότητα.

·        Βελτίωση της κριτικής σκέψης, αντιλαμβανόμενος τη σχέση αιτίου και αποτελέσματος στις συνθήκες της ιστορίας.

·        Επιμήκυνση της διάρκειας προσοχής του μέσω της ακουστικής οδού.

·        Ανάπτυξη της φαντασίας του (δημιουργία σκηνών ή των προσώπων των ηρώων).

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στην επιλογή των βιβλίων για την επιλογή της ανάγνωσης ενός μαθητή του δημοτικού. Λαμβάνουμε αρχικά, υπόψη μας την τάξη που φοιτά, ώστε να είναι εύκολο το κείμενο για το παιδί μας.

Αργότερα, όταν επιλέγει σε μεγαλύτερες τάξεις τα βιβλία που διαβάζει θα ήταν εξαιρετικό να γνωρίζετε το περιεχόμενο. Τι ιδέες διακυβεύονται μέσα από το ανάγνωσμα. Αν μπορείτε, διαβάστε το βιβλίο και εσείς παράλληλα με το παιδί, αν δεν το γνωρίζετε. Η ασύλληπτη παραγωγή και έκδοση βιβλίων, αρκετών από αυτά μεταφρασμένων κακήν κακώς από ξένο κείμενο, έχουν πλημμυρήσει την αγορά και έχουν κάνει δύσκολη την επιλογή.

Δεν θα ωφελήσει το παιδί σας μια κακή μετάφραση ή κείμενα που προάγουν την απομόνωση, την αντικοινωνική συμπεριφορά ή την αποκαθήλωση των οικογενειακών δεσμών. Υπάρχουν τέτοια βιβλία εκεί έξω και χρειάζεται να προσέχετε τι φτάνει το κεφάλι του παιδιού σας. 

Ίσως ακουστώ παλιομοδίτικη αλλά δεν πειράζει. Αναζητήστε μερικά από τα παλιά παιδικά αναγνώσματα των Ελλήνων λογοτεχνών. Εννοείται ότι η Πηνελόπη Δέλτα ή η Άλκη Ζέη θα περιγράφουν μία πραγματικότητα μακριά από τη δική μας, όμως είναι ιδανικά για να κάνετε συζητήσεις για το πώς οι άνθρωποι σκέπτονταν παλαιότερα και για συναισθήματα, χαρακτηριστικά και ιδέες όπως η ειλικρίνεια, η ζήλια, η αυτοθυσία, το μίσος, η εχθρότητα, ο πόλεμος, η διαφορετικότητα, η αποδοχή, η προσφορά, η εκδίκηση, η συμπόνοια. 

Στις επιλογές σας προσθέστε και τον Ιούλιο Βέρν που αποτυπώνει τις ελπίδες των ανθρώπων για τεχνολογική πρόοδο, αλλά και μέσα από τις περιπέτειές του δίνει την ευκαιρία να αποκτηθούν εγκυκλοπαιδικές γνώσεις στα παιδιά μας.

Καλή επιτυχία στις προσπάθειές σας!